نمره چشم چیست؟ + بررسی اصطلاحات رایج در نسخه ی چشم پزشک

نمره چشم چیست و اصطلاعات رایج در نسخه چشم پزشک چیست؟

اگر تا به حال برای معاینه چشم به یک کلینیک چشم‌پزشکی مراجعه کرده‌اید، حتماً نسخه‌ای با اعداد و علامت‌های عجیب به دستتان رسیده است. این اعداد که با اصطلاحاتی مثل SPH، CYL، AXIS و PD همراه هستند، همان نمره چشم شما را مشخص می‌کنند. اما معنی دقیق آن‌ها چیست و چطور می‌توان از روی نسخه، وضعیت بینایی را درک کرد؟ در این مقاله به زبان ساده و تخصصی بررسی می‌کنیم که نمره چشم چیست و هر عدد در نسخه عینک چه معنایی دارد.

مفهوم نمره چشم در بینایی

«نمره چشم» عددی است که پزشک پس از معاینه چشم تعیین می‌کند تا مشخص شود قدرت دید شما چقدر از حالت طبیعی فاصله دارد. هرچه مقدار این عدد بیشتر از صفر باشد (چه مثبت چه منفی)، یعنی چشم شما برای دیدن در فاصله‌های خاص نیاز به کمک دارد.
نمره چشم در واقع میزان اصلاح دید را مشخص می‌کند؛ یعنی عددی که عدسی عینک یا لنز باید داشته باشد تا تصویر واضح و بدون تاری دیده شود.

تفاوت علامت‌های مثبت و منفی در نسخه چشم

در نسخه‌های چشم دو علامت اصلی دیده می‌شود: (−) و (+)

• اگر عدد نمره چشم شما منفی باشد (مثلاً −۲.۵۰)، به این معناست که نزدیک‌بین هستید. یعنی در دیدن اجسام دور مشکل دارید.

• اگر عدد نمره چشم مثبت باشد (مثلاً +۲.۰۰)، یعنی دچار دوربینی هستید و دید نزدیک برای شما دشوار است.

به‌طور کلی، علامت مثبت برای اصلاح دید نزدیک و علامت منفی برای دید دور به‌کار می‌رود.

جدول مقایسه نمره چشم و نوع اختلال بینایی

برای درک بهتر مفهوم نمره چشم، جدول زیر را ببینید. این جدول محدوده‌های معمول نمره چشم را همراه با نوع اختلال و توضیح وضعیت دید نشان می‌دهد:

OD و OS در نسخه چشم به چه معنا هستند؟

در بالای نسخه معمولاً دو کلمه‌ی OD و OS وجود دارد.

• OD مخفف Oculus Dexter است و به چشم راست اشاره دارد.

• OS مخفف Oculus Sinister است و مربوط به چشم چپ می‌شود.
  اگر عبارت OU درج شده باشد، یعنی منظور هر دو چشم است.

بنابراین، هر عددی که روبه‌روی OD نوشته شده مربوط به چشم راست و عدد روبه‌روی OS مربوط به چشم چپ شماست.

معنی SPH و CYL در نمره چشم

در نسخه چشم، ستون SPH (Sphere) قدرت عدسی را برای اصلاح نزدیک‌بینی یا دوربینی مشخص می‌کند.
عدد CYL (Cylinder) نیز برای اندازه‌گیری میزان آستیگماتیسم استفاده می‌شود. آستیگماتیسم یعنی انحنای نامنظم قرنیه که باعث می‌شود خطوط یا اجسام در برخی جهت‌ها تار دیده شوند.

مثال:
اگر در نسخه شما نوشته شده باشد SPH = -2.00 و CYL = -0.75، یعنی دچار نزدیک‌بینی متوسط همراه با مقدار کمی آستیگماتیسم هستید.

محور آستیگماتیسم یا Axis چیست؟

عددی بین ۰ تا ۱۸۰ است که جهت انحنای قرنیه را مشخص می‌کند. برای مثال، Axis = 90 یعنی محور آستیگماتیسم در زاویه‌ی عمودی است.
تعیین دقیق محور در ساخت عینک بسیار مهم است، زیرا اگر حتی چند درجه خطا داشته باشد، وضوح دید کاهش پیدا می‌کند.

PD، Prism و Base در نسخه چشم

در نسخه چشم ممکن است عبارت‌هایی مانند PD، Prism یا Base نیز دیده شوند:

• PD (Pupillary Distance): فاصله بین مرکز دو مردمک است.

• Prism: برای اصلاح دوبینی یا انحراف دید استفاده می‌شود.

• Base: جهت منشور را در لنز نشان می‌دهد (بالا، پایین، داخل یا خارج).

در کلینیک‌های چشم‌پزشکی دقیق و مجهز، این مقادیر با دستگاه‌های دیجیتال اندازه‌گیری می‌شوند تا لنز نهایی کاملاً با وضعیت چشم شما منطبق باشد.

فرآیند معاینه چشم در کلینیک چشم‌پزشکی

در یک کلینیک چشم‌پزشکی تخصصی، ابتدا پزشک با دستگاه اتورفراکتومتر نمره تقریبی چشم را اندازه می‌گیرد. سپس با استفاده از عدسی‌های مختلف و طرح‌های بینایی (مثل چارت E معروف)، قدرت دقیق چشم شما را مشخص می‌کند.
این مرحله یکی از مهم‌ترین بخش‌های معاینه است، زیرا کوچک‌ترین خطا در تعیین نمره چشم می‌تواند باعث سردرد یا تاری دید شود.
پس از تأیید نهایی، نسخه‌ای صادر می‌شود که بر اساس آن می‌توانید عینک یا لنز خود را سفارش دهید.

آیا نمره چشم ثابت می‌ماند؟

نمره چشم معمولاً در سنین رشد تغییر می‌کند، اما حتی در بزرگسالی هم ممکن است بر اثر کار زیاد با موبایل یا خستگی چشمی دچار تغییر شود.
به همین دلیل، توصیه می‌شود هر ۶ تا ۱۲ ماه برای معاینه به کلینیک مراجعه کنید تا اگر تغییرات جزئی ایجاد شده، زودتر اصلاح شود.
ثبات نمره چشم یکی از پیش‌شرط‌های مهم برای انجام عمل لیزیک است.

راه‌های مراقبت از سلامت چشم و جلوگیری از افزایش نمره

۱. هر ۲۰ دقیقه کار با موبایل یا مانیتور، به نقطه‌ای دور نگاه کنید.
۲. نور محیط هنگام مطالعه باید کافی باشد.
۳. تغذیه خود را با سبزیجات و میوه‌های حاوی ویتامین A تقویت کنید.
۴. هر سال برای معاینه چشم در کلینیک چشم‌پزشکی اقدام کنید.
۵. از خرید عینک‌های غیراستاندارد یا خیابانی پرهیز کنید.

تفاوت نسخه عینک با نسخه لنز

نسخه عینک با نسخه لنز تماسی تفاوت دارد چون عینک در فاصله‌ای از چشم قرار می‌گیرد ولی لنز روی قرنیه می‌نشیند.
به همین دلیل عدد نمره لنز معمولاً کمی کمتر از نمره عینک است. پزشک در هنگام معاینه چشم این تفاوت را در نظر می‌گیرد تا دید شما در هر دو حالت واضح باشد.

منابع علمی و معتبر

برای اطلاعات دقیق‌تر درباره نمره چشم و نحوه خواندن نسخه عینک، می‌توانید مقاله‌ی کامل
Understanding Your Eyeglass Prescription
در سایت All About Vision را مطالعه کنید. این منبع بین‌المللی زیر نظر متخصصان بینایی منتشر می‌شود و یکی از معتبرترین مراجع در حوزه چشم‌پزشکی است.

جمع‌بندی نهایی

با خواندن نسخه چشم شاید در نگاه اول کمی سر در گم شوید، اما با شناخت اصطلاحات آن، می‌توانید وضعیت بینایی خود را درک کنید.
نمره چشم عددی است که میزان اصلاح دید شما را نشان می‌دهد و با مراجعه منظم به کلینیک چشم‌پزشکی و انجام معاینه چشم می‌توانید از سلامت بینایی خود اطمینان حاصل کنید.
به یاد داشته باشید: چشم‌ها مهم‌ترین دارایی شما هستند؛ پس مراقبت از آن‌ها، مراقبت از کیفیت زندگی‌تان است.