تست بینایی سنجی چیست؟ + راهنمای کامل جداول بینایی سنجی

بینایی یکی از حیاتی‌ترین حس‌های انسان است که ما با آن جهان را می‌بینیم و درک می‌کنیم. اما چگونه مطمئن شویم که چشم ما در بهترین وضعیت ممکن است؟ تست بینایی سنجی یکی از روش‌های استاندارد برای ارزیابی سلامت بینایی است. در این مقاله، به بررسی کامل مفاهیم، روش‌ها، کاربردها و نکات مرتبط با تست بینایی سنجی، تابلو بینایی سنجی و جدول بینایی سنجی می‌پردازیم.

بخش اول: مفاهیم پایه‌ای

بینایی سنجی چیست؟

بینایی سنجی (یا اپتومتری) شاخه‌ای از مراقبت چشمی است که با ارزیابی عملکرد بینایی و تشخیص اختلالات انکساری چشم سروکار دارد.
در معاینه بینایی سنجی، معمولاً فاکتورهایی مانند حدت بینایی دور و نزدیک، میدان بینایی، دید رنگی، دید عمق و حرکات چشمی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

چشم‌پزشک یا اپتومتریست معمولاً معاینات جامع چشم را انجام می‌دهد که شامل ارزیابی سلامت ساختار چشم (قرنیه، عدسی، شبکیه و غیره) همراه با اندازه‌گیری عیوب انکساری است.

مزیت اصلی بینایی سنجی این است که به تشخیص زودهنگام مشکلات بینایی کمک می‌کند و امکان پیشگیری، اصلاح یا هدایت درمان‌های مناسب را فراهم می‌آورد.

بخش دوم: اهمیت تست بینایی سنجی

چرا باید تست بینایی سنجی انجام شود؟

1. تشخیص عیوب انکساری
   نزدیک‌بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و ترکیب آنها از جمله مشکلات شایع چشم‌اند که با تست بینایی سنجی قابل تشخیص و اصلاح هستند.

2. پیشگیری از تنبلی چشم
   به خصوص در کودکان، اگر بینایی یکی از چشم‌ها ضعیف باشد و درمان نشده باقی بماند، ممکن است تنبلی چشم ایجاد شود. معاینات دوره‌ای بینایی سنجی کمک می‌کند که اختلالات زود تشخیص داده شوند.

3. ارزیابی تغییرات بینایی با گذر عمر
   با افزایش سن، چشم ممکن است دچار مشکلاتی مانند پیرچشمی، آب مروارید و کاهش میدان بینایی شود. با تست بینایی سنجی، می‌توان روند تغییرات را زیر نظر داشت.

4. مطابقت با الزامات شغلی یا رانندگی
   برخی مشاغل یا شرایط گرفتن گواهینامه رانندگی نیاز به حداقل سطح بینایی دارند. تست بینایی سنجی به عنوان معیاری قانونی در این موارد کاربرد دارد.

5. پایش سلامت کلی چشم
   گاهی مشکلات چشمی ممکن است علامتی از بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت یا فشار خون باشند. معاینات بینایی سنجی می‌تواند نشانه‌های اولیه را آشکار کند.

بخش سوم: ابزارها و روش‌های تست بینایی سنجی

در این بخش، انواع روش‌ها و تجهیزات تست بینایی سنجی، خصوصاً تابلو بینایی سنجی و جدول بینایی سنجی را بررسی می‌کنیم.

تابلو بینایی سنجی / جدول بینایی سنجی

تابلو بینایی سنجی یا همان جدول بینایی سنجی، یکی از ابزار اصلی برای سنجش حدت بینایی است.  این تابلو شامل حروف، اعداد یا اشکالی است که در اندازه‌های مختلف نمایش داده می‌شود و فرد باید در فاصله معینی از تابلو بخواند یا تشخیص دهد.

چند نوع رایج از این تابلوها:

• چارت اسنلن (Snellen chart)

رایج‌ترین نوع جدول بینایی سنجی است. شامل حروفی بزرگ تا کوچک در خطوط مختلف می‌باشد که در فاصله استاندارد (معمولاً ۶ متر یا معادل آن) خوانده می‌شود.
اگر فرد نتواند خطوط پایین‌تر را بخواند، میزان دید او به صورت نسبت (مانند ۲۰/۲۰) گزارش می‌شود. 

• چارت لندولت (Landolt C)

به جای حروف، اشکالی مانند حرف “C” دارند که باید شکاف آن نشان داده شود (راست، چپ، بالا یا پایین). برای کسانی که خواندن حروف دشوار است، استفاده می‌شود. 

• چارت جگر (Jaeger chart)

برای سنجش دید نزدیک، حروف کوچک‌تر به کار می‌رود. مثلاً متونی با فونت‌های مختلف که باید در بازه نزدیک خوانده شوند. 

• تابلوی معاینه اعداد

برای کسانی که با حروف آشنایی ندارند، از عدد استفاده می‌شود. این تابلو شامل اعدادی است که در خطوط متفاوت شکل می‌گیرند.

نکات فنی استفاده از تابلو بینایی سنجی

• تابلو باید در محیطی با نور کافی قرار گیرد، بدون تابش مستقیم نور یا سایه زیاد.

• فاصله بین فرد و تابلو معمولاً ۶ متر است. اگر اتاق کوتاه‌تر باشد، می‌توان از آینه استفاده نمود تا مجموع فاصله رفت و برگشت به ۶ متر برسد.

• وقتی تابلو پرت استفاده می‌شود، باید در ارتفاع مناسب و زاویه مناسب نصب شود تا خواندن خطوط به درستی انجام شود.

• هر چشم به‌صورت جداگانه ارزیابی می‌شود؛ چشم دیگر پوشانده می‌شود، اما فشار به چشم دیگر وارد نشود.

• اگر فرد با عینک یا لنز تماسی معاینه شود، ابتدا بدون لنز و سپس با لنز بررسی می‌شود تا تغییرات بینایی و حدت اصلاح‌شده محاسبه شود.

بخش چهارم: نحوه انجام تست بینایی سنجی

در ادامه، یک روند دقیق برای انجام تست بینایی سنجی با استفاده از تابلو بینایی سنجی ارائه می‌دهیم:

1. آمادگی محیطی
   مطمئن شوید که اتاق به اندازه کافی نور دارد و تابلو در راستای دید فرد نصب شده است.
   اگر فاصله ۶ متر امکان‌پذیر نیست، از آینه برای تنظیم فاصله مؤثر استفاده گردد.

2. پوشاندن یک چشم
   هر بار یک چشم پوشانده می‌شود، بدون فشار دادن پلک یا ساختار چشم.
   ابتدا چشم راست یا چپ (بسته به نظر اپتومتریست) پوشانده می‌شود.

3. خواندن خطوط تابلو
   فرد باید از بزرگ‌ترین به کوچک‌ترین خطوط حرکت کند و اعلان کند که کدام خطوط را می‌تواند درست بخواند.
   اگر تابلو از نوع E باشد، باید جهت دندانه‌ها را بگوید (چپ، راست، بالا، پایین). 

4. تکرار با چشم دیگر
   پس از اتمام تست یک چشم، چشم دیگر را پوشانده و مجدداً امتحان می‌شود.

5. تست با عینک یا لنز (در صورت استفاده)
   اگر فرد عینک یا لنز تماسی دارد، با همان وسایل تست مجدداً انجام می‌شود تا حدت بینایی اصلاح‌شده بررسی شود.

6. گزارش حدت بینایی
   نتیجه معمولاً به صورت نسبتی مانند ۲۰/۲۰ (یا در سیستم ده دهی: ۱۰/۱۰) گزارش می‌شود.
   اگر فرد نتواند خطوط پایین‌تر را بخواند، عدد نسبت تغییر می‌کند (مثلاً ۲۰/۲۰۰). 

7. تفسیر نتایج
   با توجه به نتایج، ممکن است عینک، لنز، تمرینات چشمی یا ارجاع به چشم‌پزشک توصیه شود.

بخش ششم: نکات عملی و توصیه‌ها

برای اینکه تست بینایی سنجی به بهترین شکل انجام شود و نتایج دقیق‌تری حاصل گردد، به نکات زیر توجه کنید:

• فاصله مناسب
  همواره فاصله استاندارد (۶ متر) رعایت شود. اگر محیط کوتاه است، استفاده از آینه مناسب توصیه می‌شود.

• نور کافی و یکنواخت
  نور باید به گونه‌ای باشد که تابلو به وضوح دیده شود، بدون تابش خیره‌کننده یا سایه‌های ناخواسته.

• ثبات وضعیت سر و بدن
  فرد باید در وضعیت ثابت بنشیند یا بایستد و حرکتی نداشته باشد.

• دقت در پوشاندن چشم مخالف
  چشم دیگر به هیچ عنوان نباید فشار داده شود که موجب انحراف در نتایج شود.

• معاینات دوره‌ای
  توصیه می‌شود هر چند سال یک بار (یا طبق توصیه اپتومتریست) تست بینایی سنجی انجام شود، خصوصاً در کودکان و افراد مسن.

• رعایت نکات برای تست در منزل
  اگر قصد دارید تست با جدول بینایی سنجی در منزل انجام دهید، باید تابلو مناسب و فاصله دقیق را رعایت کنید. بسیاری از منابع روش پرینت تابلو یا تنظیم فاصله را شرح داده‌اند.Asahse

بخش هفتم: کاربردهای تست بینایی سنجی 

تست بینایی سنجی نه فقط برای بررسی سلامت فردی چشم، بلکه کاربردهای متنوعی در زمینه‌های مختلف دارد:

• در مراکز بهداشتی و درمانی
  به عنوان بخشی از معاینات چشمی عمومی و غربالگری بینایی، تست بینایی سنجی در کلینیک‌ها و مراکز سلامت کاربرد دارد.

• در آموزش و مدارس
  تقریبا تمام مدارس در کشورهای پیشرفته معاینات بینایی برای دانش‌آموزان انجام می‌دهند تا اختلالات بینایی در کودکان شناسایی شود.

• در معاینات شغلی
  برخی مشاغل حساس (خلبانی، ناوبری، رانندگی و غیره) نیازمند حداقل سطح بینایی هستند و افراد برای استخدام یا تمدید گواهینامه بینایی سنجی می‌شوند.

• در اصلاح بینایی (عینک، لنز، جراحی)
  تست بینایی سنجی پایه‌ای است که برای تجویز عینک، لنز تماسی یا ارزیابی برای جراحی چشم (مانند لیزیک) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• در پژوهش‌های علمی و اپتومتریک
  روش‌های دقیق مانند چارت LogMAR یا نسخه دیجیتال بینایی سنجی در مطالعات بینایی‌شناسی کاربرد دارند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

در این مقاله، به بررسی کامل تست بینایی سنجی پرداختیم. اهمیت این تست در تشخیص زودهنگام اختلالات بینایی، اصلاح آنها و حفظ سلامت چشم‌ها آشکار شد. همچنین روش‌های انجام تست، تفسیر نتایج، نکات عملی و کاربردهای گسترده آن در زندگی روزمره بیان شد.