آزمایش بینایی با استفاده از جدول بینایی‌سنجی (مثل جدول اسنلن یا LogMAR) یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین روش‌ها برای تعیین «شدت بینایی» یا Visual Acuity است. نتایجی که از این آزمایش به‌دست می‌آید معمولاً به صورت اعداد یا نمره نوشته می‌شود — اما برای بسیاری از بیماران پرسش پیش می‌آید: «نمره چشم ۳ چیست؟» آیا منظور از ۳، قدر عدسی (diopter) است یا درصد بینایی (مثلاً ۳/۱۰)؟ در این مقاله به‌صورت کامل و قابل‌فهم هر دو معنی را توضیح می‌دهیم، چگونگی خواندن جدول بینایی را نشان می‌دهیم و نکات عملی و توصیه‌های بعد از دریافت چنین نمره‌ای را مطرح می‌کنیم.
جدول بینایی‌سنجی (Snellen / LogMAR) چیست و چگونه کار می‌کند؟
جدول اسنلن (Snellen chart) شامل ردیف‌هایی از حروف یا شکل‌هاست که اندازه‌شان هر ردیف کوچکتر می‌شود. خواندن کوچک‌ترین ردیفی که بیمار می‌تواند به‌درستی تشخیص دهد معیار «بینایی» او را مشخص می‌کند. نتیجه معمولاً به صورت نسبت نوشته می‌شود — مثلاً ۲۰/۲۰ (در سیستم فوت/اینچ) یا معادل دسیمال ۱.۰ در سیستم متریک. در برخی کشورها نیز از مقیاس LogMAR برای دقت بیشتر استفاده می‌شود.
نکته کلیدی: ۲۰/۲۰ (یا ۶/۶ در سیستم متریک) به معنی «بینایی نرمال» است — یعنی فرد می‌تواند همان حرف‌هایی را از فاصله استاندارد ببیند که افراد با بینایی نرمال می‌بینند. NCBI
نمره چشم ۳ چیست و چه معانی ممکن است داشته باشد؟
وقتی پزشک متخصص می‌گوید «نمره چشم ۳»، باید بدانید که این عبارت می‌تواند حداقل دو معنی داشته باشد که هر کدام پیام و اقدام متفاوتی دارند:
معنی اول — «۳ دیوپتر (±۳.۰۰ D)» به‌عنوان نمره عینک (قدرت عدسی)
در نسخه‌های عینک/لنز، «نمره» معمولاً به دیوپتر (diopter) اشاره می‌کند؛ واحدی برای اندازه‌گیری قدرت عدسی که معکوس فاصله کانونی بر حسب متر است. یک «نمره ۳» معمولاً یعنی +۳.۰۰ یا -۳.۰۰ دیوپتر:-۳.۰۰ D: نزدیک‌بینی (میوپیا) نسبتاً متوسط — فرد برای دیدن دور نیاز به عینک دارد.
+۳.۰۰ D: دوربینی (هاپرمتروپیا) که معمولاً نیاز به تصحیح برای دید نزدیک دارد.
مفهوم دیوپتر و آنچه 3D نشان می‌دهد را انجمن‌های چشم‌پزشکی توضیح داده‌اند: دیوپتر برابر است با معکوس فاصله کانونی بر حسب متر (D = 1 / focal length (m)). بنابراین -۳.۰۰ یعنی فرد بدون تصحیح فقط می‌تواند اشیاء نزدیک (حدود ۱/۳ متر) را واضح‌تر ببیند و در فاصله دور تار خواهد بود.
جدول تبدیل ساده بین معیارهای بینایی (برای فهم بهتر)
جدول زیر نمونه‌ای خلاصه‌شده از جداول تبدیل بین Snellen، دسیمال و LogMAR است — منبع: childrenseye.org
| Snellen (ft) | Snellen (m) | دسیمال (Decimal) | LogMAR |
|---|---|---|---|
| ۲۰/۲۰ | ۶/۶ | ۱.۰ | ۰.۰ |
| ۲۰/۲۵ | ۶/۷.۵ | ۰.۸ | ۰.۱ |
| ۲۰/۴۰ | ۶/۱۲ | ۰.۵ | ۰.۳ |
| ۲۰/۶۰ | ۶/۱۸ | ۰.۳۳ | ۰.۴۸ |
| ۲۰/۱۰۰ | ۶/۳۰ | ۰.۲ | ۰.۷ |
| ۲۰/۲۰۰ | ۶/۶۰ | ۰.۱ | ۱.۰ |
مثال: اگر در گزارش مطب شما نوشته «بینایی ۰.۳» یا «۳/۱۰»، نزدیک‌ترین مقدار در جدول بالا حدود ۲۰/۶۰ است و نشان می‌دهد بینایی دور کاهش یافته است.
چگونه تشخیص دهیم «نمره ۳» که به ما گفته‌اند، کدام معنی را دارد؟
به متن نسخه یا گزارش نگاه کنید: اگر علامت ± یا نشانه D (مثلاً -۳.۰۰ یا +۳.۰۰) باشد، منظور دیوپتر است. اگر شکل نسبت مثل ۳/۱۰ یا عدد دسیمال ۰.۳ نوشته شده باشد، منظور «سطح بینایی» است.
از پرسش ساده نترسید: از بیمارستان یا کلینیک بپرسید «این عدد دیوپتر است یا مقدار بینایی؟» — این پرسش بسیار رایج و منطقی است.
در صورتی که همچنان نامشخص بود، یک معاینه کامل چشم و مشاوره با چشم‌پزشک یا اپتومتریست لازم است.
اگر «نمره چشم ۳» به معنی -۳.۰۰ دیوپتر باشد — چه باید کرد؟
اصلاح با عینک یا لنز: معمولاً با نسخه صحیح (عینک/لنز) دید در فاصله دور بهبود می‌یابد.
گزینه جراحی: در برخی موارد نزدیک‌بینی متوسط تا شدید می‌تواند با جراحی لیزیک یا سایر جراحی‌های انکساری اصلاح شود؛ اما تصمیم‌گیری نیاز به معاینه کامل و بررسی ضخامت قرنیه، سلامت چشمی و وضعیت کلی چشم دارد.
اگر «نمره چشم ۳» به معنی بینایی ۳/۱۰ (۰.۳) باشد — چه معنی دارد و چه کار باید کرد؟
معنای بالینی: بینایی ۰.۳ نشان‌دهنده کاهش قابل‌توجه بینایی دور است (معمولاً نیاز به بررسی علت: خطای انکساری، آب مروارید، رتینوپاتی یا مشکلات عصب بینایی).
اقدامات پیشنهادی: معاینه دقیق چشم، اندازه‌گیری فشار چشم در صورت نیاز، بررسی عدسی و شبکیه، و در صورت لزوم تست‌های تکمیلی (OCT، فوندوسکوپی) توسط چشم‌پزشک.
سؤالات متداول (FAQ)
آیا نمره ۳ یعنی حتماً باید عمل کنم؟
خیر — اگر منظور دیوپتر باشد، اصلاح با عینک یا لنز اولین و ساده‌ترین راه است. عمل جراحی یک گزینه‌ست اما بر اساس معاینه و صلاح‌دید چشم‌پزشک. aao.org
آیا بینایی ۳/۱۰ خیلی بد است؟
این مقدار نشان‌دهنده کاهش قابل‌توجه است و بسته به علت آن ممکن است با عینک، درمان طبی یا جراحی بهبود یابد. مهم است علت کاهش بینایی مشخص شود. NCBI
آیا جدول اسنلن تنها روش تست بینایی است؟
خیر؛ LogMAR و جداول مخصوص کودکان (مثل LEA) و آزمون‌های دیجیتال نیز وجود دارند که در برخی شرایط دقیق‌ترند. Wikipedia
